Onderhoud van gietijzer
Het is fantastisch om met gietijzer te koken. Of het nu in een skillet (koekenpan), poffertjespan of een Dutch Oven is. En het is ook helemaal, om een woordgrap te maken, HOT tegenwoordig. Buitenkoken in de natuur of in de achtertuin geeft rust. Je kunt heerlijk ontspannen en ont-stressen in je drukke leven. Maar hoe onderhoud je jouw gietijzer?
Ben je een rookie in het gebruik van een Dutch oven, maar heb je er wel een gekocht. dan snappen we dat je staat te popelen om hiermee te gaan koken. Maar lees eerst even verder voordat je gaat beginnen.
Gietijzer heeft onderhoud nodig: voor gebruik dien je de pan, of eigenlijk alle nieuwe gietijzeren producten, in te branden. Ook wel “seasoning” genoemd. Dit doe je om een anti-aanbaklaag te creëren in de gietijzeren pan. Daarnaast zit de beschermlaag er ook op om de pan niet te laten roesten. Zoals gezegd, gietijzer is geweldig om mee te koken, maar het heeft wel onderhoud nodig. Gun jezelf hier wel de tijd voor. Maar hoe moet je een gietijzeren pan nu inbranden of seasonen?
Ik leg je hieronder uit hoe en waarom.
De theorie
Gietijzer is een metaal met een relatief open structuur. Hierdoor kunnen etensresten in de poriën gaan zitten van het metaal en daardoor aanbranden. Door eerst in de poriën olie te stoppen kan het eten niet meer aanbranden. Dit is in het kort de theorie erachter.
De praktijk
Doorloop de volgende stappen:
1) Nieuwe gietijzeren producten zijn vaak behandeld met een soort was, wat voor het inbranden moet worden verwijderd. Was het gietijzer af met afwasmiddel (er zijn vele discussies op internet of je wel of geen afwasmiddel moet gebruiken. Dit komt doordat vroeger afwasmiddel agressiever was dan de afwasmiddel die je nu in de supermarkt koopt. Deze is vele malen milder. Hierdoor reageert de pan niet meer op de afwasmiddel.)
2) Maak de pan droog: belangrijk is dat je de pan goed droog maakt. Doe dit met een droog keukenpapiertje of een droge doek.
3) Zet de pan op de barbecue (of oven) op ca. 120°C voor ca. 30 minuten tot een uur.
4) Haal de pan van de barbecue (LET OP: HEET!) met handschoenen en verwijder met een keukenrol het laatste beetje was.
5) Een pan kun je inbranden met olie. Let er wel goed op dat je de juiste olie gebruikt. Gebruik bij het inbranden van de pan altijd zuivere olie die hoge tempraturen kan bereiken. Gietijzeren pan inbranden met extra vierge olijfolie is dus een no go. Dit komt omdat extra vierge olijfolie niet neutraal is en niet bestand is tegen hoge tempraturen. Smeer de nog warme pan in met vet bijvoorbeeld Crisco Gebruik hiervoor een siliconen kwastje. Dankzij de warmte wordt de vet goed vloeibaar en trekt het beter in de poriën van het gietijzer. Verwijder het teveel aan vet. Een dikke laag vet hecht namelijk niet.
6) Zet de pan op de kop op een barbecue (of oven) van 180-230°C afhankelijk van het rookpunt van het vet dat je gebruikt. Laat het gietijzer er een uur op staan met het deksel van de BBQ gesloten. De pan begint te roken en te verkleuren. Dit is normaal.
7) Haal de pan van de barbecue (LET OP HEET!) en verwijder het overgebleven vet.
8) Laat de pan afkoelen en smeer het gietijzer daarna opnieuw in met Crisco.
9) Laat de pan opnieuw een uur op een barbecue of oven op 180-230°C staan.
10) Herhaal de stappen totdat de pan zwart kleurt. Dan heb je een goede anti-aanbak laag in de pan gecreëerd.
Na deze stappen is de pan goed ingebrand.
Na gebruik van een gietijzeren pan, maak dan de pan zo snel mogelijk met heet water schoon (het liefst als de pan nog warm is). Vermijd gebruik van een schuurspons of staalborstel, want dat haalt de beschermende laag weg. Gebruik je dit toch omdat de pan toch te vuil is, herhaal je daarna gewoon de stappen opnieuw om de pan weer in te branden. Voor een nog betere beschermlaag, kunt je de pan na de eerste paar keer gebruik nogmaals invetten.
Opbergen van gietijzeren pannen
Laat de deksel van de gietijzeren pan of Dutch Oven op een kiertje staan als je hem in de kast zet. Of doe tussen de pan en de deksel een kartonnetje zodat er een kier blijft zitten. Dit zorgt ervoor dat het vocht dat er mogelijk nog in zit eruit kan en dat de pan niet muf gaat ruiken. Zet het gietijzer niet in een vochtige schuur! Dan is de kans groot dat de pan alsnog gaat roesten.
Roest op gietijzer?
Het kan zijn dat er toch roest in de pan komt. Dit kan door verschillende redenen gebeuren. In de regen laten staan? Toch nat weg gezet? Per ongeluk zeep (en dus de beschermlaag) eraf gehaald? Belangrijk: Gooi de pan niet weg! Ook al is het goed voor onze omzet, niet doen. De pan is namelijk eenvoudig weer op te lappen. Hoe erg verroest ook, de pan is op te lappen:
Verwijder al het roest in de pan. Gebruik nu wel een schuurspons of een prop aluminiumfolie. Of ben je liever lui dan moe? Laat dan cola het werk voor je doen. Cola haalt eenvoudig de roest weg in je pan. Als alle roest is verwijderd spoel je de pan schoon. Let op dat je de pan (of een ander gietijzeren product) goed droog maakt. Zie ook stap 2 bij het inbranden. Je wilt immers olie in de poriën hebben, geen water! Als de pan droog is, vervolg je de stappen 3 t/m 10 voor het inbranden van gietijzer.
Succes met het onderhoud van jouw gietijzer!
